پوسیدگی دندان شایع ترین مشکل سلامتی در جهان می باشد. علت پوسیدگی دندان حفره هایی هستند که در دندان به وجود می‌آید. در نهایت منافذی را در سطح دندان ایجاد می کنند.
این مشکل می تواند در هر سن و فردی ممکن است اتفاق بیوفتد. از کودکان و خردسالان گرفته تا بزرگسالان می توانند با این مشکل درگیر باشند و سلامت دندان‌های آنها را تحت تاثیر بگیرد.
خرابی دندان باعث درد و عفونت می شود. در واقع پوسیده شدن دندان از مراحل اولیه شروع می شود تا به تدریج با بی توجهی در درمان آن و عدم رعایت اصول بهداشت دهان و دندان، شدت بیشتری پیدا می کند و لایه های عمیق تری از دندان را تحت تاثیر قرار می دهند.
پوسیدگی دندان می تواند به عفونت و در نهایت ازدست دادن دندان ها ختم شود.
مراحل پوسیدگی دندان
خرابی دندان ها بر اساس مراحل یا کلاس پوسیدگی در چند بخش دسته بندی می شوند. این مراحل به ترتیب شامل موارد زیر می شود:
پوسیدگی قابل مشاهده سطحی
این مرحله، زمانی رخ می دهد که روی سطوح دندانی آثار آن قابل مشاهده باشد و دندانپزشک به راحتی بتواند آن را ببیند.
مواردی شامل: حفره های روی سطوح جونده دندان های عقب، مانند دندان‌های آسیاب و پره مولر (دندان آسیاب کوچک) و پوسیدگی در دو طرف دندان های جلویی
پوسیدگی سطحی غیرقابل مشاهده
بدین صورت که حفره ها روی سطوح بین دندان های آسیاب و پره مولر ایجاد می شوند و با چشم انسان قابل مشاهده نیستند.
پوسیدگی بین دندانی
این پوسیدگی در بین دندان های جلو اتفاق می افتد. اما لبه های برش دندان‌ها را درگیر نمی‌کند. این نوع پوسیدگی نیز قابل مشاهده نیست.
پوسیدگی تا لبه دندان ها
در سطوح بین دندان های جلویی نیز رخ می دهد، اما لبه های برش دندان‌ها را نیز درگیر می‌کند.
پوسیدگی تا خط لثه
در این مرحله حفره ها در جلو یا پشت دندان های جلو یا عقب، نزدیک خط لثه ظاهر می شوند.
پوسیدگی دندانی عمده
این پوسیدگی در سطح بالایی دندان ها، چه در لبه های انسیزال (4 دندان قدامی بالا و پایین) و چه در نوک دندان های عقبی دیده می شود.
علت پوسیدگی دندان
برای علت پوسیدگی دندان موارد زیادی ذکر شده است. شامل:
- تغذیه نامناسب
- باکتری‌ها
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
- بیماری لثه
- دندان کج که تمیز کردنش سخت تر است
- سیگار کشیدن
- مصرف داروهایی مانند داروی آسم که باعث خشکی دهان می شوند
- وارد شدن ضربه شدید به دندان ها
- قند موجود در غذا و نوشیدنی ها
نحوه پوسیده شدن دندان
روند پوسیدگی بدبن ترتیب می باشد ابتدا یک پلاک دندانی که لایه ای چسبناک و شفاف است، روی دندان ها را می پوشاند.
این پلاک براثر مصرف بالای قند و نشاسته ها به وجود می آید.
در ادامه این روند، باکتری ها شروع به تغذیه از این پلاک ها کرده و به تدریج پلاک روی دندان ها سخت می شود. دراین مرحله به جرم تبدیل می‌شوند و اسیدهای موجود در آن ها به تدریج مینای سخت و بیرونی دندان را از بین می برد. درنهایت این فرسایش باعث ایجاد سوراخ های ریزی در مینای دندان خواهد شد.
پوسیدگی دندان عقل
محل قرارگیری دندان از جمله فاکتورهای موثر در دلیل پوسیدن آن ها می باشد. معمولا در دندان های عقبی افراد، خصوصا دندان های آسیاب و دندان عقل پوسیدگی بیشتر ایجاد می شود. این دندان ها شیارها، حفره ها و شکاف ها و ریشه های متعددی دارند که می توانند ذرات غذا را در خود جمع آوری کنند.
تمیز نگه داشتن این دندان ها، مخصوصا دندان عقل که دسترسی به آن بسیار سخت تر است و مسواک به راحتی به آن نمی رسد، دشوارتر می باشد و این موضوع سبب پوسیدگی بیشتر در آن ها می شود.
پوسیدگی دندان جلو
درست است که در قسمت قبل گفتیم پوسیدگی در دندان های عقبی بیشتر قابل مشاهده است، اما دندا ن‌های جلو هم دچار پوسیدگی می شوند.
در صورت خرابی دندان های جلو نشانه هایی مانند: درد، حساسیت دندانی و لکه و پوسیدگی روی دندان ها مشاهده می شود.
اما اتفاق بد اینجاست که به دلیل اینکه این دندان ها در دید هستند؛ پوسیدگی و تغییر شکل و رنگشان نمود ظاهری بیشتری پیدا می کند و در زیبایی لبخند ما تاثیر بدی خواهد داشت. که این موضوع منجر به از دست رفتن اعتماد به نفس افراد می شود. ازاین رو درمان های مورد نیاز برای رفع خرابی دندان های جلو اهمیت بسیار بالایی دارند و باید سریعا این مشکل برطرف شود.
علائم پوسیدگی دندان
خرابی دندان مثل هر بیماری دیگری با علائم و نشانه های خاصی ظاهر می شود.
معمولا زمانی که یک حفره به تازگی ایجاد شده باشد، علائم زیادی ندارد. اما با بزرگ تر شدن خرابی دندان، علائم هم شدت می یابند. این علائم عبارت اند از:
- دندان درد
- حساسیت در نوشیدنی های سرد و گرم
- ایجاد حفره های قابل مشاهده
- لکه های قهوه ای، سیاه یا سفید
- لثه های قرمز و متورم
- بوی بد دهان
- طعم ناخوشایند دهان
جلوگیری از پوسیدگی دندان
راهکارهایی وجود دارند که با توجه به آن ها می توانید از پوسیدگی دندان جلوگیری کنید. مثلا:
مسواک کردن
یکی از این موارد مسواک زدن است، که اهمیت زیادی هم دارد. این کار را حداقل دو بار در روز به مدت دو دقیقه انجام دهید. بهتر است خمیردندان هم حاوی فلوراید باشد.
کاهش مصرف غذا شیرین و نوشیدنی گازدار
برای پیشگیری از پوسیده شدن دندان‌ها بهتر است تا جای ممکن از مصرف شیرینی جات و نوشیدنی های گازدار خودداری کنید و آب را جایگزین این نوشیدنی ها کنید.
رژیم غذایی اصولی
داشتن رژیم غذایی سالم در پیشگیری از پوسیدگی دندان بسیار اهمیت دارد. یک رژیم متعادل تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن را تامین می کند.
چکاپ های منظم دندان پزشکی
نکته بسیار مهمی که بسیاری از ما به آن توجه نداریم، مراجعه منظم به دندان پزشک است. برای پیشگیری از پوسیده شدن دندان ها انجام معاینات منظم دندان پزشکی است.
کارشناسان زیادی توصیه می کنند هر 6 ماه یک بار با دندان پزشک خود ملاقاتی داشته باشید و از سلامت دندان ها مطمئن شوید.
پوسیدگی دندان در کودکان
بیماری های دندان از کرم خوردگی تا سرطان متنوع هستند. این موارد سالانه مشکلات زیادی برای میلیون ها انسان در سراسر کره زمین ایجاد می کنند. نکته قابل توجه این است که حتی آزاردهنده ترینشان هم قابل پیشگیری است.
معمولا چنین مشکلاتی از سن پایین شروع شده و حدود یک چهارم کودکان ۲ تا ۵ سال و نصف نوجوانان ۱۲ تا ۱۵ سال به آن مبتلا هستند.
خبر بد این است که کودکان قشر فقیر جامعه بیشتردر معرض این بیماری هستند. در حدود نصف افراد ۶ تا ۱۹ سال که فقیر هستند، دندان های پوسیده دارند.
به غیر از درد و دیگر ناکارآمدی هایی که خرابی دندان به همراه دارد، کرم خوردگی هایی که درمان نشوند می توانند منجر به لاغری، ضعف ظاهری، غیبت از مدرسه و دیگر کار های اجتماعی شوند.
متاسفانه بروز چنین مواردی در موفقیت یک کودک تاثیر منفی می گذارند.
عوامل موثر در بالا رفتن احتمال پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان می تواند برای همه ما پیش بیاید؛ اما عوامل زیر می تواند این احتمال را افزایش دهد:
محل دندان
همان طور که پیش هم ذکر شد، دندان های عقبی (آسیاب و آسیاب کوچک) بیشتر دچار پوسیدگی می شوند. این دندان ها شیارها، حفره ها و شکاف های بسیاری دارند و به دلیل داشتن چندین ریشه، ذرات غذا بیشتر در آن ها جمع می شوند.
در نتیجه تمیز نگه داشتن این دندان ها نسبت به دندان های جلویی که دسترسی آسانی دارند، دشوارتر است.
مصرف نوعی از غذاها
خوراکی هایی که برای مدت طولانی به دندان می چسبند مثل: شیر، عسل، بستنی، شکر، نوشابه، میوه خشک، کیک، کلوچه، آبنبات های سفت و نعناع، غلات خشک، و چیپس. احتمال پوسیدگی را تا حد زیادی بالا می برند.
خوردن زیاد تنقلات
مصرف پیوسته نوشیدنی های شیرین، به باکتری های دهان سوخت لازم برای تولید اسید هایی که به دندان حمله می کنند و آن را از بین می برند، می دهد.
اگر در طول روز نوشابه یا دیگر نوشیدنی های اسیدی می نوشید، باعث می شود در دهانتان پیوسته وانی از اسید تولید شود.
غذا دادن به کودک هنگام خواب
هنگام خواب شیشه ی شیر، آبمیوه، غذای مخصوص و یا دیگر مایعات قندی به کودک خود ندهید. این مواد در طول ساعات شب روی دندان کودک باقی مانده و باکتری ها از آنها تغذیه می کنند.
به این آسیب اغلب “پوسیدگی دندان توسط شیشه ی بچه” می گویند.
بی توجهی در مسواک زدن
درصورتی که بعد از هر وعده غذایی دندان هایتان را تمیز نکنید پلاک به سرعت تشکیل شده و اولین مرحله پوسیدگی رخ می دهد.
بی توجهی به استفاده از فلوراید
فلوراید، ماده ای معدنی و طبیعی است، که از کرم خوردگی های دندان جلوگیری می کند. این ماده می تواند پوسیدگی هایی که در مراحل ابتدایی هستند را نیز از بین ببرد.
با توجه به مزایای فلوراید، این ماده به بسیاری از منابع آب شهری افزوده می شود؛ همچنین در خمیر دندان ها و دهان شویه ها استفاده می شود. اما بطری های آب معدنی معمولا حاوی فلوراید نیستند.
سن فرد
هرچندد کرم خوردگی دندان در بین کودکان و نوجوانان شایع تر است. اما افراد مسن هم در خطر این بیماری هستند.
دندان ها ممکن است در طول عمر تخریب شوند و لثه ها تحلیل بروند که باعث آسیب پذیری دندان در برابر پوسیدن ریشه ها می شود.
افراد مسن تر ممکن است از داروهایی استفاده کنند که باعث کاهش تولید بزاق دهان و افزایش خطر پوسیدگی دندان شوند.
خشکی دهان
کمبود بزاق و خشک شدن دهان سبب آسیب دیدن دندان ها می شود. زیرا این ماده با شستن پلاک و مواد غذایی از پوسیدگی دندان جلوگیری می کند. پس نبود آن می تواند تخریب کننده باشد.
برخی داروها، شرایط خاص پزشکی، پرتو افشانی به سر و گردن(رادیولوژی) و برخی دارو های شیمی درمانی می توانند با کم کردن بزاق و خشک کردن دهان، خطر کرم خوردگی دندان را افزایش دهند.
پرکردگی های دندان
تحقیقات ثابت کرده اند، پرکردگی دندان می تواند باعث تضعیف و به وجود آمدن لبه ی ناهموار در دندان شود.
. دستگاه های دندان پزشکی هم می توانند با دندان درست جفت نشده و به پوسیدگی اجازه رشد در بین خود را بدهند.
سوزش معده
ریفلاکس معده سبب جاری شدن اسید معده در دهان می شود. این ماده می تواند مینای دندان را از بین ببرد و باعث تخریب قسمت عمده ای از دندان شود.
این تخریب، قسمت بیشتری از دنتین را در معرض باکتری ها قرار می دهد که خود باعث پوسیدگی می شود.
برای حل این مشکل به یک متخصص گوارش مراجعه کنید.
بی اشتهایی یا پرخوری
این دو نوع افراط و تفریط منجر به فرسایش قسمت عمده ای از دندان و کرم خوردگی می شود.
اسید معده حاصل از استفراغ های مکرر (پاکسازی)، دندان ها را شسته و باعث تحلیل مینای دندان می شود. اختلالات تغذیه ای نیز می تواند تولید بزاق را مختل کند.
سوالات متداول
عدم درمان پوسیدگی دندان چه عواقبی را به همراه دارد؟
پوسیدگی دندان از رایج ترین مشکلات سلامتی دندان در کل دنیا است. حتی نوزادی که دندان دارد نیز ممکن است دچار حفره شود.
اگر پوسیدگی درمان نشود، بزرگ تر شده و لایه عمیق تری از دندان را دربرمی گیرد. این موضوع منجر به دندان درد شدید، عفونت و از دست دادن دندان می شود.
آیا سرعت پوسیدگی دندان زیاد است؟
مدت زمانی که طول می‌کشد پوسیدگی دندان به مرحله ی ایجاد حفره برسد و نیاز به درمان جدی باشد، از هر موردی به مورد دیگر متفاوت است. زیرا شرایط در دهان افراد به طور مکرر تغییر می کند.
پیشرفت پوسیدگی بسیار تحت تأثیر اقدامات بهداشت دهان و دندان قرار می گیرد. برخی از افرادی که پوسیدگی دندان دارند ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد تا نیاز به پر کردن دندان داشته باشند.
با این حال، از آنجایی که پوسیدگی دائمی و همیشگی است، مهم است که سریعا اقدام به درمان کنید و اجازه ندهید که پوسیدگی تا مرحله درد پیشرفت کند.
اگر پوسیدگی پیشرفت کرده باشد چه کنیم؟
هنگامی که پوسیدگی پیشرفت کرد، برای درمان و اطمینان از عدم آسیب بیشتر، نیاز به پر کردن دارد.
با این حال، اگر پوسیدگی پیشرفت زیادی کرده باشد، ممکن است به درمان ریشه، گذاشتن روکش یا حتی کشیدن دندان‌ها به طور کامل نیاز داشته باشید.
چگونه می توانم پوسیدگی دندانم را متوقف کنم؟
بهترین راه، رعایت بهداشت دهان و دندان و جدی گرفتن روتین های مراقبتی است. استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید هنگام مسواک زدن و کاهش مصرف قند در رژیم غذایی، می‌توا ند تفاوت زیادی در پیشرفت پوسیدگی دندان ایجاد کند.
با پوسیدگی دندان چه کنم؟
اگر در حال حاضر پوسیدگی دندانی دارید که نیاز به درمان مانند پر کردن، عمل ریشه یا کشیدن دندان دارد، حتما این کار را در اسرع وقت انجام دهید.
هر چه درمان را به تعویق بیندازید، شرایط برای شما سخت تر خواهد شد.
وظیفه دندانپزشک در برابر بیمار چیست؟
هنگام مراجعه به دندانپزشک، دندان های شما به دقت بررسی می شود تا اگر پوسیدگی وجود داشت آن ها را درمان کند.
این نوع پوسیدگی گاهی با چشم قابل تشخیص است. گاهی هم در جلسات چکاپ شروع مشکل در برخی دندان ها تشخیص داده می شود.
هنگامی که هرگونه علائم اولیه پوسیدگی دندان توسط دندانپزشک پیدا شد، اقداماتی که باید انجام دهید تا به جلوگیری از پیشرفت بیشتر پوسیدگی کمک کند، به شما گفته می‌شود.
در مواردی طبق نظر دندانپزشک، عکس برداری با اشعه ایکس انجام می شود. اشعه ایکس می تواند پوسیدگی بین دندان های شما را تشخیص دهد. همچنین می‌تواند به تعیین میزان پوسیدگی کمک کند.
معمولا دندانپزشک ابتدا جرم گیری انجام می دهد تا پلاک ها را از بین بروند. همچنین دستورالعمل‌های مناسب، در مورد نحوه تمیز نگه داشتن دندان‌ها و توصیه‌هایی در مورد رژیم غذایی به شما داده می شود.
پوسیدگی زودرس دندان را می توان متوقف کرد؟
در طول دفع اولیه مواد معدنی از روی دندان، قرار گرفتن در معرض فلوراید، مسواک زدن روزانه، نخ دندان کشیدن و تمیز کردن منظم همگی می‌توانند به پیشگیری یا حتی معکوس کردن پوسیدگی دندان کمک کنند.
در هنگام شناسایی پوسیدگی در مراحل ابتدایی،د چه کنیم؟
این پوسیدگی زود هنگام در اسرع وقت قابل درمان است. پیشگیری از پوسیدگی را شروع کنید و با هزینه ای بسیار کمتر مشکل را حل کنید. دندانپزشکان معمولاً می توانند پوسیدگی دندان و مشکلات بعدی را با یک معاینه ساده یا اشعه ایکس شناسایی کنند.
پوسیدگی معمولا در۶ ماه اتفاق می افتد؟
زمان تشکیل حفره متفاوت است. به طور متوسط ممکن است از شش ماه تا چهار یا پنج سال طول بکشد تا یک حفره نیاز به درمان داشته باشد. علت این تفاوت زمانی، شرایط دهان هر فرد است که هر روز تغییر می کند.
امکان دارد در ۲ هفته پوسیدگی اتفاق بیوفتد؟
جواب خیر است. حفره ها یک شبه ایجاد نمی شوند. هفته ها، ماه ها و حتی سال ها طول می‌کشد تا یک حفره تشکیل شود. در واقع، بیشتر حفره ها حدود شش ماه تا پنج سال طول می کشد تا ایجاد شوند.
پوسیدگی برگشت ناپذیر در چه مرحله ای است؟
زمانی قابل برگشت است که روی مینای دندان تاثیر بگذارد. هنگامی که پوسیدگی به عاج زیر مینای دندان پیشرفت کند، برگشت ناپذیر است.
دندان پوسیده چقدر دوام می آورد؟
هنگامی که دندانی آسیب دیده یا پوسیده می شود، به زمان مرگ نزدیک می شود. بسته به میزان آسیب، دندان ممکن است در عرض چند روز یا حتی چند ماه بمیرد. پس به سرعت آن را درمان کنید.
چگونه از پوسیدگی دندان جلوگیری کنیم ؟
نتیجه گیری
دراین مقاله سعی براین بود تا به بررسی عوامل موثر بر پوسیئگی دندان و راه های کاهش سرعت و بروز این مشکل بپردازیم.
برای درمان پوسیدگی دندان می توانید به پزشکان متخصص و باتجربه کلینیک دندان پزشکی طوسی اعتماد کنید و از درمان تخصصی این کلینیک لذت ببرید. تنها کافیست با شماره های ما برای رزرو وقت تماس حاصل فرمایید.
علائم پوسیدگی دندان و روش های تشخیص آن