گاهی مشکل بوی بد دهان تا جایی پیش می رود که فرد به دلیل بوی نامطبوع از نزدیک شدن به افراد یا حضور در اجتماعات خودداری می کند. قطعا این اتفاق نگرانی و ناراحتی زیادی را ایجاد خواهد کرد. بدبویی دهان می تواند سبب کاهش اعتماد به نفس فرد بشود و بر روی روابط اجتماعی وی و تصور دیگران از او نیز تاثیر بگذارد.
اما هیچ موضوعی نیست که برای آن راه حلی پیدا نکنیم. درادامه با ما همراه باشیم تا با بررسی علل بروز بوی بد در دهان به بیان برخی از روش ها برای حل موضوع بپردازیم.
اورژانس دندان پزشکی – اقدامات لازم شرایط اورژانسی
علائم بوی بد دهان
هالیتوز یا همان بوی بد دهان به راحتی از بین نمی رود و گاهی ممکن است به قدری شدید باشد که دیگران هم احساس ناراحتی کنند. برخی احساس طعم و مزه بدی در دهان خود دارند که حتی با مسواک زدن هم از بین نمی رود.
ارزیابی عطر نامطبوع دهان توسط خود فرد کار دشواری است، اما در صورتی که شخصی در نزدیکی شما نیست می توانید به کمک راهکارهای زیر از نامناسب بودن بوی دهان خود آگاه شوید:
- روی مچ دستتان زبان بکشید
- اجازه دهید بزاق دهان روی پوست خشک شود
- حال آن را بو بکشید
درصورتی که بوی بدی در این ناحیه حس کردید، نشان دهنده ابتلای شما به هالیتوزیس است.
اما تشخیص تخصصی تر برای بوی نامناسب دهان برعهده دندانپزشک یا متخصص گوش، حلق و بینی است. پزشک با بو کردن تنفس فرد مشکوک به هالیتوزیس، تشخیص صحیح تری خواهد داد. گاهی نیز با خراش دادن پشت زبان از وجود بوی دهان مطمئن می شود، زیرا این ناحیه منبع بوها محسوب می شود.
شدت بوی دهان و آزمایش های اندازه گیری آن
هالیمتر: سولفور در سطح پایین تشخیص داده می شود.
کروماتوگرافی گاز: در این آزمایش سولفید هیدروژن، متیل مرکاپتان و دی متیل سولفید اندازه گیری می شود.
آزمون BANA : سطح آنزیم خاصی که باعث بوی بدی در دهان می‌شود را اندازه گیری می کند.
هالیتوز می‌تواند به دلیل وجود مشکلاتی در دهان، دستگاه گوارش یا فرایندهای متابولیکی در بدن ایجاد شود. از همین رو برخی از انواع آن‌ها بیش از پیش شناخته شده اند.
برای مثال رایج ترین انواع این بیماری در زیر آورده شده است:
- تنفس بوی شیرین یا میوه بدهد: (افراد دیابتی، دارای رژیم غذایی کم کربوهیدرات و روزه داران این مشکل را دارند)
- نفس فرد بوی گندیدگی بدهد: ( این مشکل بر اثر وجود آبسه یا عفونت در دهان، گلو و ریه رخ می دهد)
- بوی ترش از تنفس فرد حس شود: (ابتلا به رفلاکس معده و بیماری‌های مربوط به مری چنین بویی را ایجاد می کند)
- تنفسی که بوی مدفوع می دهد: (درصورتی که فرد مبتلا به انسداد روده و دائما درگیر یبوست، استفراغ و گرفتگی باشد رخ می دهد)
- حس کردن بوی آمونیاک از دهان فرد: (چنین مشکل برای افرادی که مشکل کلیه دارند و نمی توانند نیتروژن دفع کنند ایجاد می - شود)
اصلی ترین علل بوی بد دهان
اولین سوال هنگام مواجهه با این عارضه این است که بوی بد دهان از چیست؟ دهان ما صدها باکتری دارد که در آن زندگی می کنند و محل تجمع آن ها در حفره دهانی و بر روی زبان، لثه، فضای بین لثه و دندان و مسیر دستگاه گوارش قرار دارد. در ادامه به بیان نوع بوی بد دهان با توجه به منبع اصلی آن می پردازیم:
1- مصرف دخانیات
عموما توتون و تنباکو باعث ایجاد نفس بدبو می شوند. همچنین سبب افزایش احتمال ابتلا به بیماری لثه می شود که درنهایت بیماری لثه نیز باعث ایجاد نفس بدبو می شود. استعمال دخانیات نه تنها باعث خشک شدن بزاق می شود؛ بلکه می تواند درجه حرارت دهان را نیز بالا ببرد. در نتیجه دهان، محل پرورش باکتری ها می شود.
درمان بیماری لثه (جلوگیری از تخریب بافتهای نگهدارنده)
نیکوتین سیگار دریچه بین مری و معده (LES) را شل می کند که این امر باعث رفلاکس اسید معده (بازگشت اسید معده به مری) می شود. سیگار کشیدن همچنین خطر ابتلا به سرطان دهان، گلو، مری، معده لوزالمعده، کبد و روده بزرگ را افزایش می دهد.
2- رژیم غذایی
از غذاها مانند پیاز و سیر نفس ما را بدبو می کنند. به علاوه محصولات حاصل از هضم آن ها از طریق خون به ریه ها منتقل می شوند و می توانند بوی نفس را تحت تاثیر قرار دهند.
رایج ترین تحریک کننده ها برای هالیتوز، همین پیاز و سیر شناخته شده اند. همچنین قهوه و الکل هم می توانند موقتا بوی بد ایجاد کنند. پیاز و سیر حاوی روغن های تند و تیزی هستند که از طریق جریان خون به ریه‌ها منتقل می‌شوند. وقتی نفس می‌کشید، باقی مانده های این مواد با بازدم خارج می شوند.
3- خشکی دهان
به شکل طبیعی بزاق دهان، خاصیت پاک کنندگی دارد. و بالعکس اگر دهان به طور طبیعی یا به دلیل بیماری خاصی خشک شود، می تواند موجب بوی بد شود. گاهی مصرف داروهای خاصی خشکی ایجاد می کند. گاهی نیز موضوعاتی مانند: دیابت، اضطراب، کم آبی بدن و افزایش سن از دیگر دلایل خشک شدن دهان هستند.
4- عدم رعایت بهداشت
توجه نکردن به بهداشت دهان و دندان، اصلی ترین علت بوی بد دهان است. مسواک و نخ دندان باعث حذف کامل ذرات کوچک مواد غذایی که به آرامی تجزیه می شوند و تولید بوی بد در دهان می کنند، می شود. اگر درست و مدام مسواک نزنید لایه نازکی از باکتری ه که به پلاک دندانی معروف هستند، تشکیل خواند شد. این پلاک ممکن است لثه ها را تحریک کند و باعث التهاب بین دندان ها و لثه ها شود.
راهکارهای حفظ سلامت و بهداشت دهان و دندان
5- مصرف برخی داروها
همان طورکه بالاتر به آن پرداختیم، بعضی از داروها به دلیل کاهش بزاق دهان، و منجر به افزایش بوی بد می شوند. مثلا نیترات برای درمان دردهای قلبی، برخی داروهای شیمی درمانی، برخی از آرام بخش‌ها مانند فنوتیازین و دوزهای بالای مکمل‌های ویتامینی ممکن است عامل آن باشند.
6- مشکلات دهان، بینی و گلو
سنگ های کوچک پوشیده از باکتری که روی لوزه در پشت گلو ایجاد می شوند، باعث این عارضه می شوند. همچنین عفونت و یا التهاب در بینی، گلو و یا سینوس‌ها می تواند موجب نفس بدبو شود. عفونت در دهان، زخم های جراحی بعد از عمل جراحی در دهان، کشیدن دندان، پوسیدگی دندان، بیماری لثه یا زخم های دهان می توانند بوی بد ایجاد کنند.
7- وجود جسم خارجی
اگر جسمی خارجی در حفره بینی گیر کند (به ویژه در کودکان)، بوی بد ایجاد می کند. برخی کودکان اجسام خارجی را در حفره بینی خود فرو می کنند. این مسئله که بیشتر در کودکان دیده می شود، باعث بوی بد دهان است.
8- بیماری‌ها خاص
دیابت کنترل نشده، کتواسیدوز دیابتی، عفونت گلو، سینوزیت از جمله بیماری هایی هستند که منجر به هالیتوز می شوند. همچنین سرطان ها، اختلالات دستگاه گوارش مانند: سوزش سر دل یا رفلاکس معده، استفراغ، زخم معده، انسداد روده، عدم تحمل لاکتوز، نارسایی کبد، نارسایی کلیه و عفونت دستگاه تنفسی فوقانی یا تحتانی سبب این عارضه خواهند شد.
9- کتو اسیدوزیس (Ketoacidosis)
هنگامی که سطوح انسولین بیماران مبتلا به دیابت بسیار پایین است، بدن آن‌ها دیگر نمی تواند از شکر استفاده کند و به جای آن از مواد چربی استفاده می کند. وقتی که چربی شکسته شود، کتون تولید و ساخته می‌شود. کتون‌ها به مقدار خیلی زیاد در بدن، سمی هستند و باعث به وجود آمدن تنفس مشخص و ناخوشایند می شوند.
10- پنومونی آسپیراسیون
تورم و عفونت در ریه و راه های هوایی به علت استنشاق استفراغ، بزاق، غذا یا مایعات باعث بروز این بیماری می‌شود. یکی از علائم پنومونی آسپیراسیون، تنفس بد بو است.
11- خواب نامناسب
عموما در در زمان خواب دهان خشک می شود و تولید بزاق کمتر خواهد بود. همین موضوع، باعث افزایش باکتری های عامل بوی بد در دهان می شود که و بعد از بیدار شدن، دهان بد بو می‌شود.
12- بارداری
بارداری به خودی خود باعث بوی بد دهان نمی‌شود. اما حالت تهوع صبحگاهی در دوران بارداری، ممکن است باعث بوی بد دهان شوند. علاوه بر این، تغییرات هورمونی، کمبود آب بدن و خوردن غذاهای مختلف به دلیل هوس یا ویار حاملگی نیز ممکن است بوی بد دهان در دوران بارداری را تشدید کنند.
13- سردی معده
گاهی اوقات این عارضه می تواند به علت مشکلات در معده ایجاد شود. اگر به برخی غذاها حساسیت دارید، مشکل می تواند مربوط به اسید معده باشد. زمانی که به دلیل مشکلات معده اسید بیشتری تولید می شود، این اسید می‌تواند بوی ترشی در دهان ایجاد کند.
14- میکروب معده
وجود هر نوع میکروب در معده، می تواند بوی بد در دهان ایجاد کند. به عنوان مثال باکتری که در ایجاد زخم معده نقش دارد، می تواند بوی سولفوریک منتشر کند. مطالعاتی که روی بیماران با مشکلات معده انجام شد، نشان دادن افرادی که عامل میکروب در معده آن‌ها هلیکوباکتر پیلوری بوده است، در بیشتر مواقع به تنفس بدبو دچار بوده اند.
درمان بوی بد دهان
اگر به دنبال درمان این مشکل هستید، ابتدا علت اصلی بروز آن را پیدا کنید. مثلا اگر عطر نامناسب دهان ناشی از عدم رعایت بهداشت است، به راحتی در منزل با روتین منظمی همچون مسواک زدن و نخ دندان کشیدن عطر نامطبوع را از بین ببرید.
اگر به دنبال یک راه حل ساده و قابل دسترس هستید، می‌توانید از قرص برای بوی بد دهان استفاده کنید. قرص های نعناع و آدامس تا حدی تنفس را خوشبو می کنند.
اما در صورتی که عطر آزار دهنده دهان شما پیامی از طرف بدنتان باشد و در مورد وجود یک بیماری هشدار می‌دهد باید در اسرع وقت تشخیص داده شود تا درمان مناسب آغاز گردد.
درمان خانگی بوی بد دهان
درصورتی که هالیتوزیس ناشی از بیماری های زمینه ای و خاص نباشد، به راحتی در منزل قابل درمان است. همان طور که می دانید، درمان های خانگی همیشه کم هزینه و بسیار پرطرفدارتر هستند. برای این کار تنها کافیست تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید.
در ادامه با برخی از راهکارها برای درمان خانگی یا بهتر است بگوییم، روش هایی به منظور جلوگیری از بوی بد دهان آشنا خواهیم شد:
مسواک زدن
برای حفظ بهداشت دهان و دندان خود باید حداقل دو بار در روز و ترجیحا بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید.
نخ دندان
مورد دومی که به شما کمک خواهد کرد استفاده از نخ دندان است. مسواک زدن تنها 60 درصد از سطح دندان را تمیز می کند. بنابراین با نخ دندان می توانید تجمع ذرات غذا و پلاک بین دندان‌ها را از بین ببرید.
پروتزهای تمیز
بهتر است مسواک خود را هر 2 تا 3 ماه عوض کنید. اگر از دندان مصنوعی، محافظ دندان یا هر چیزی دیگری استفاده می کنید باید مرتبا تمیز شوند تا از تجمع باکتری درون دندان‌ها و دهان جلوگیری شود.
زبان مسواک
افراد سیگاری یا کسانی که از مشکل خشکی دهان رنج می برند، باید از مسواک زبان استفاده کنند. زیرا باکتری‌ها، سلول‌های مرده و بخشی از غذا بر روی زبان جمع می شوند و با استفاده از این مسواک می توانیم آن را از بین ببریم.
جلوگیری از خشکی دهان
با نوشیدن کافی آب از خشکی دهان خود اجتناب کنید. مصرف سیگار و تنباکو می‌تواند این مشکل را تشدید کند. با جویدن آدامس‌های بدون قند می توانید به ترشح کافی بزاق دهان خود کمک کنید.
رژیم غذایی مناسب
از خوردن غذاهایی با بوی قوی خودداری کنید. خوردن صبحانه می تواند به تمیز شدن زبان شما کمک کند.
درمان دارویی بوی بد دهان
ابتدا باید نوع بیماری و علت آن را بیابید. سپس می توانید از درمان دارویی بهره ببرید. به عنوان مثال برای بیماری رفلاکس که اسید معده بیش از حد طبیعی ترشح می شود و به داخل مری یا بالاتر می آید، دارو تجویز می کنند.
بهترین قرص برای بوی بد دهان ناشی از معده قرص های آنتی‌اسید همچون فاموتیدین است. در صورتی که بوی نامناسب دهن شما ناشی از عفونت معده باشد، باید از قرص‌های آنتی بیوتیک استفاده کنید. در صورت حاد بودن این مشکل توصیه می‌شود حتما در بیمارستان بستری شوید.
تاثیرات دیابت بر سلامت دهان و دندان – روش های درمان
سخن پایانی
دراین مورد گاهی پای بیماری هایی به میان است و گاهی هم مشکل ریشه در رعایت‌ن کردن بهداشت دارد. با شناخت علت، امکان پیگیری وضعیت و از بین بردن بو به وجود می‌آید.
کلینیک دندان پزشکی طوسی برای تشخیص و درمان اصولی این بیماری درکنار شماست. در رابطه با علت بوی بد دهان، نکته و سوال دیگری باقی مانده است؟ از ما بپرسید، تا با هم به پاسخ برسیم.
کودکان از چه سنی به دندان پزشک مراجعه کنند؟ حداقل سن مراجعه دندانپزشک